Umhvørvisstovan: Nýggjar kanningar av PFAS í vatni í Føroyum vísa, at grundvatn, rávatn og drekkivatn ikki eru dálkað við PFAS.
PFAS er felagsheiti fyri ein bólk av umhvørvisdálkandi evnum, sum kunnu hava heilsuskaðilig og umhvørvisskaðilig árin. Seinastu árini hevur PFAS dálking verið nógv umrødd, tí økir í grannalondum okkara hava víst seg at vera dálkaði við hesum evnunum. Fyri at fáa eina mynd av støðuni í Føroyum, vórðu kanningar gjørdar, serliga av vatnumhvørvinum.
PFAS-kanningar vórðu gjørdar av grundvatni, rávatni, drekkivatni, frárensluvatni og í evju frá tyrvingarplássum. Harumframt vórðu lívrunnin tøð frá biogassverkinum Førka eisini kannað.
Einki PFAS varð funnið í teimum kannaðu sýnunum av grundvatni, rávatni og drekkivatni, uttan ein sera lítil nøgd av PFAS í einum sýni av drekkivatni, men nøgdin var so lág, at tað bert akkurát bar til at máta, og var væl undir nýggju markvirðunum fyri PFAS í ES og Danmark.
Einki PFAS varð funnið í lívrunnu tøðunum frá biogassverkinum.
PFAS varð funnið í frárensluvatni frá tyrvingarplássinum í Húsahaga, og í frárensluvatni og evju frá niðurlagda tyrvingarplássinum í Havnardali, men nøgdirnar í frárensluvatninum vóru lágar og innihaldið í evjuni var væl lægri enn donsku markvirðini.
Úrslitini av hesum kanningunum vísa sostatt, at dálkingin av PFAS í vatni í Føroyum er lítil.
| PFAS (Per- og polyFluoroAlkyl Sambindingar) er ein bólkur av evnum, sum verða brúkt í nógvum ymiskum vørum, serliga sum vætu- ella feittverja í klæðum, skóm, pappíri, pappi, teppum, køksútbúnaði, o.s.fr., men PFAS er eisini í máling, olju o.l. og í eldsløkkingarskúmi. PFAS evnir eru umhvørviseitur, sum niðurbrótast sera seint í náttúruni, kunnu flytast langa leið við luft og sjógvi, og nøkur hópast upp í føðiketuni, umframt at tey kunnu hava skaðilig árin á fólk og djór. Fleiri PFAS evnir eru bannað í ES og altjóða Stockholm-sáttmálanum, og uppskot eru frammi í ES um at banna enn fleiri PFAS evnum og PFAS evnisbólkin sum heild. |
Kanningin av PFAS í føroyska umhvørvinum varð gjørd í samstarvi millum Umhvørvisstovuna og Heilsufrøðiligu starvsstovuna.
Um tú veitst okkurt, sum VP ikki veit - skriva so til vp@vp.fo
